กาดหมั้ว เป็นชื่อเรียกตลาดของทางภาคเหนือที่จะตั้งอยู่ในชุมชนขนาดเล็กหรือใหญ่ เป็นตลาดที่ชาวบ้านจะนำของมาขายมีลักษณะไม่เป็นแผงชัดเจนเป็นตลาดแบบบ้าน ๆ แต่จะใช้ร่ม ( จ้อง ) สีแดงหรือขาวขนาดต่าง ๆ ทั้งใหญ่และเล็กในการกันแดด ของที่ใช้บรรจุอาหารจะใช้ตองกล้วยหรือตองตึง อาหารในกาดหมั้วจะมีหลากหลายประเภท ได้แก่ แกง คั่ว ยำ จี่ ปิ้ง นึ่ง ป่าม อ็อก วันนี้เราจึงอยากจะแนะนำอาหารจากกาดหมั้ว 20 ประเภทให้ได้รู้จักกัน หากใครอยากจะลองไปเดินกาดหมั้วจะได้รู้จักว่าอาหารแต่ละชนิดคือสิ่งใดกันบ้าง
1.ไข่ป่าม
“ไข่ป่าม” เป็นอาหารพื้นเมืองโบราณของภาคเหนือคำว่า “ป่าม” เป็นคำเรียกลักษณะการทำอาหารที่ไม่ใช้น้ำมัน แต่จะนำวัตถุดิบสำหรับทำอาหารที่เป็นของเหลวใส่ในกระทงใบตองหรือห่อด้วยใบตอง แล้วนำไปย่างด้วยไฟอ่อนมาก ๆ จนสุก ซึ่งวิธีการ “ป่าม”จะใช้เฉพาะกับไข่ และเรียกว่า “ไขป่าม” เท่านั้น
2.น้ำพริกหนุ่ม
น้ำพริกหนุ่ม เป็นน้ำพริกที่มีลักษณะข้น เป็นอาหารพื้นบ้านรู้จักกันทั่วไป มีจำหน่ายแพร่หลายแก่นักท่องเที่ยว นิยมซื้อเป็นของฝาก รับประทานกับแคบหมู ผักลวกหรือผักสด ส่วนมากใช้พริกหนุ่มที่ยังไม่แก่จัดนำมาย่างและโขลกส่วนผสมและเกลือ บางสูตรใส่ปลาร้าสับ และกะปิห่อใบตองย่างไฟ บางสูตรใส่น้ำปลากับเกลือ
3.น้ำสมุนไพรไทย
น้ำสมุนไพรไทยที่นิยมทำมาขายในกาดหมั้วส่วนใหญ่จะเป็นน้ำลไม้หรือสมุนไพรที่หาได้ตามท้องถิ่นที่หาได้ง่าย เช่น น้ำลำไย น้ำมะตูม น้ำกระเจี๊ยบ น้ำใบเตย น้ำเก๊กฮวย เป็นต้น โดยจะบรรจุในหม้อดินเผา ส่วนแก้วน้ำที่ใช้จะเป็นแก้วที่ทำจากกระบอกไม้ไผ่
4.ยำแหนมสด
แหนม ภาคเหนือเรียกว่า จิ้นส้ม เป็นอาหารอย่างหนึ่งที่ทำด้วยเนื้อสัตว์ เช่น หมูโดยการหมักให้เปรี้ยวด้วยข้าว น้ำตาล เกลือ และดินประสิว รสชาติเปรี้ยวนั้นเกิดจากการหมัก และแหนมสดสามารถนำมาประกอบอาหารได้หลายชนิด เช่น ยำเพื่อเพิ่มรสชาติให้มีความครบรสมากขึ้น
5.ยำจิ้นแห้ง
จิ๊นแห้ง คือเนื้อวัวหรือเนื้อควายตากแห้ง สามารถนำมาทำอาหารประเภทยำ โดยใช้ส่วนผสมที่สุกแล้ว ลงไปผสมกับเครื่องปรุง บ้างนำพริกลาบ หรือเครื่องปรุงลาบ มาใช้เป็นเครื่องปรุง ก็จะได้ยำจิ้นแห้งอาหารของทางภาคเหนือที่ย่าท่านอีกชนิดหนึ่ง
6.ยำจิ้นไก่
ยำจิ้นไก่ ถือเป็นอาหารชั้นดีชนิดหนึ่งของทางภาคเหนือ มักจะนำไก่ต้มมายำโดยนำพริกลาบ หรือเครื่องปรุงลาบ มาปรุงยำจิ้นไก่ได้เลย เป็นอาหารประเภทยำ ใช้ส่วนผสมที่สุกแล้วลงไปผสมกับเครื่องปรุงเป็นเสร็จสิ้น
7.ต้มส้มไก่
ต้มส้มไก่ เป็นอาหารจานเด็ดอีกชนิดหนึ่งของล้านนา มักทำต้อนรับแขกคนสำคัญ หรือ ทำในงานเลี้ยงฉลอง และ งานบุญต่าง ๆ เช่น งานทำบุญขึ้นบ้านใหม่ งานแต่งงาน ส่วนใหญ่ใช้ไก่พันธุ์พื้นเมืองที่เลี้ยงไว้อย่างอิสระ ทำให้ไก่เมืองมีรสชาติอร่อย ไม่มีไขมันมากเหมือนไก่ที่เลี้ยงในฟาร์ม
8.จอผักกาด
จอผักกาด เป็นอาหารภาคเหนือตำรับที่ใช้ผักกาดกวางตุ้งที่กำลังออกดอก หรือเรียกว่า ผักกาดจ้อน หรือผักกาดดอก ซึ่งปรุงด้วย เกลือ กะปิ ปลาร้าหรือกะปิ ปรุงรสด้วยน้ำมะขามเปียกหรือมะขามสด ใส่กระดูกหมูบางนิยมใส่น้ำอ้อย บางสูตรใส่ถั่วเน่าแข็บ หรือถั่วเน่าแผ่นย่างไฟ นิยมทานกับพริกแห้งทอด โรยหน้าแกง หรือทานแยกก็ได้เช่นกัน
9.ต้มข่าไก่
ต้มข่าไก่ เป็นแกงใส่กะทิ ใส่เนื้อไก่ และเห็ด น้ำแกงมีสีขาวขุ่น มีการใส่สมุนไพรต่าง ๆ คล้ายต้มยำ เช่น ข่า ใบมะกรูด ตะไคร้ มะนาว พริก โรยหน้าด้วยผักชี มีรสชาติเปรี้ยว เค็ม มัน และเป็นแกงพื้นเมืองโบราณที่นิยมท่านกัน
10.แกงบ่าฟัก
แกงฟักเขียว หรือแกงฟักหม่น หรือทางภาคเหนือจะเรียกว่า แกงบ่าฟักนั้นเอง วิธีการแกงก็คล้ายกับแกงอ่อมเนื้อสัตว์ต่าง ๆ แต่ที่แตกต่างกันคือแกงฟักเขียวใส่มะแขว่น (ผลกำจัด) โขลกลงไปพร้อมกับเครื่องแกงเป็นเอกลักษณ์ของแกงทางภาคเหนือ
11.แกงบ่าหนุน (แกงขนุน)
แกงขนุน หรือทางเหนือเรียกว่า แกงบ่าหนุน เป็นแกงที่มีชื่อเป็นมงคล บางท่านนิยมแกงกินในงานแต่งงาน เพื่อเป็นเคล็ดว่าให้คู่แต่งงานนั้นมีความเกื้อหนุนจุนเจือต่อกัน และในวันปากปี คือหลังวันเถลิงศก (วันพญาวัน) หนึ่งวัน บางแห่งนิยมใส่ข่า ตะไคร้ทุบ และอาจมีจักข่าน (สะค้าน) บ่าแขว่น (ผลกำจัด) โขลกใส่ลงไปในแกงเพื่อเพิ่มความอร่อยเข้าไปด้วย
12.แกงมัสมั่นไก่
แกงมัสมั่น เป็นอาหารประเภทแกงที่ได้รับอิทธิพลมาจากอาหารมลายู ชาวไทยมุสลิมเรียกแกงชนิดนี้ว่า ซาละหมั่น แกงมัสมั่นแบบมุสลิมไทยออกรสหวาน วิธีการทำน้ำพริกแกงมี พริกแห้ง ข่า ตะไคร้ หอม กระเทียม ลูกผักชี ยี่หร่า ดอกจันทน์ กานพลู ปรุงรสให้หวานนำ เค็มและอมเปรี้ยว เป็นแกงมีน้ำมากเพื่อรับประทานกับข้าว
13.แกงผักกาดใส่ไก่
แกงผักกาดทางภาคเหนือมีหลายสูตร แต่ผักกาดใส่ไก่ นิยมใช้ผักกาดกวางตุ้ง หรือผักกาดจ้อน (ผักกาดกวางตุ้งที่มีดอก) และผักกาดเขียว นิยมใส่มะแขว่น (มะแข่น) หรือผลกำจัดย่างไฟด้วย เพื่อให้แกงมีกลิ่นหอม บ้างนิยมแกงผักกาดเขียวใส่เนื้อวัว (แกงผักกาดใส่จิ๊นงัว) และใส่ผักชีลาวก่อนยกหม้อลงจากเตา บ้างนิยมใส่ปลา โดยใช้ผักกาดกวางตุ้งที่ยังไม่ออกดอก จะใส่ปลาดุกหรือปลาช่อนก็ได้
14.น้ำพริกอ่อง
น้ำพริกอ่อง เป็นอีกหนึ่งน้ำพริกพื้นบ้านล้านนาที่รู้จักกันอย่างแพร่หลายพอ ๆ กับน้ำพริกหนุ่ม ลักษณะเด่นของน้ำพริกอ่อง คือมีสีส้มของสีมะเขือเทศและพริกแห้ง ที่เคี่ยวจนเป็นน้ำขลุกขลิก มีน้ำมันลอยหน้าเล็กน้อย มีสามรส คือ เปรี้ยว เค็ม เผ็ด เล็กน้อย และรสหวานตาม นิยมรับประทานกับผักสดหรือผักต้ม
15.น้ำพริกน้ำปู
น้ำพริกน้ำปู ภาษาเหนือ อ่านว่า น้ำพิกน้ำปู๋ เป็นน้ำพริกที่มีลักษณะข้น ชนิดของพริกที่ใช้คือ พริกขี้หนูดิบ หรือพริกหนุ่ม (พริกดิบ) แล้วแต่ความชอบ จุดเด่นอยู่ที่ใส่น้ำปูลงไปคลุกเคล้าให้เข้ากันหลังจากตำน้ำพริกเป็นอันเสร็จสิ้น
16.ไข่ปิ้ง
เป็นอีกเมนูหนึ่งที่หาได้ง่ายตามตลาดนัดหรือกาดหมั้วต่าง ๆ วิธีทำคือเจาะรูด้านบนเพียงด้านเดียว เทไข่ออกใส่ชามที่จะผสมที่มีเกลือ ซอสถั่วเหลืองและพริกไทยป่นเสร็จแล้วกรอกส่วนผสมลงไปที่เปลือกไข่ ไม่ต้องกรอกให้เต็มมากเพราะต้องนำไปนึ่งก่อนแล้วค่อยน้ำไปปิ้งให้ได้กลิ่นหอมมากขึ้น
17.ข้าวแต๋น
ข้าวแต๋น เป็นขนมที่นิยมทำกันในเทศกาลปีใหม่เมือง หรือสงกรานต์ ในทางภาคเหนือ รวมไปถึงงานปอยลูกแก้ว และงานปอยหลวง ปัจจุบันนิยมผสมน้ำแตงโมลงในข้าวเหนียวที่นึ่งแล้ว ก่อนนำมากดลงพิมพ์ เพื่อเพิ่มกลิ่นหอมและความหวานอร่อย
18.ขนมวงราดน้ำอ้อย
ขนมวง เป็นขนมที่ทำด้วยแป้งเป็นรูปวงกลมแบบเดียวกับขนมโดนัท มีน้ำอ้อยหยอดไปโดยรอบตามกึ่งกลางด้านบน ปัจจุบันไม่คอยมีขายในท้องตลาดในเมือง แต่มักจะพบในตลาดแถวชานเมืองหรือกาดหมั้วทางภาคเหนือ
19.ทับทิมกรอบ
ขนมทับทิมกรอบ เป็นขนมหวานที่ทานได้ทุกฤดูกาล นิยมมากที่สุดในฤดูร้อน ประกอบด้วยเม็ดทับทิมกรอบสีแดงสดทำจากแห้ว มีน้ำเชื่อมที่ทำจากน้ำตาลทราย ลอยด้วยดอกมะลิ มีกะทิสดจากการคั้นมะพร้าวทานกับน้ำแข็งได้รสชาติหอมชื่นใจ
20.ขนมสอดไส้
ขนมใส่ไส้ หรือบางทีเรียกว่า ขนมสอดไส้ ขนมไทยคลาสสิกที่หากินได้ยาก แต่สามารถหาซื้อได้จากตลาดแถวชนบทหรือกาดหมั้วทางภาคเหนือ ขนมใส่ไส้มีรสชาติทั้งหวานและมัน ไส้ทำด้วยมะพร้าวกวนกับน้ำตาล หุ้มด้วยแป้ง ห่อใบตองก่อนจะนำไปนึ่ง
อาหารชนิดต่าง ๆ ที่ได้แนะนำให้รู้จักนั้น เป็นอาหารที่แสดงถึงความเป็นเอกลักษณ์ของกาดหมั้วที่ยังคงเห็นได้ในชุมชนของทางภาคเหนือ หากใครได้มาเที่ยวทางเหนือควรลองมาเดินเที่ยวกาดหมั้วและลองชิมอาหารชนิดต่าง ๆ ดูซักครั้งนะคะ
หากลูกค้าท่านใดต้องการคำปรึกษาด้านการแต่งงานสามารถปรึกษากับทีมบล็อกเกอร์ ฮา-นี่ ออร์แกไนเซอร์ ของเราได้หรือติดต่อเราได้ที่ tel.053-600575 หรือ www.haaneeorganizer.com ค่ะ
ขอบคุณข้อมูลจาก http://library.cmu.ac.th/ https://food.mthai.com/ และ http://lannakadee.cmu.ac.th/
